Tư tưởng của PH. Ăngghen tiếp tục soi đường cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay
Ph. Ăngghen (Friedrich Engels, 1820 - 1895) là một trong những nhà tư tưởng lỗi lạc, người cùng với C. Mác đặt nền móng lý luận cho chủ nghĩa xã hội khoa học - bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử tư tưởng nhân loại. Từ việc phê phán sâu sắc các học thuyết xã hội chủ nghĩa không tưởng, Ph. Ăngghen đã góp phần chuyển chủ nghĩa xã hội từ trạng thái mơ hồ, cảm tính sang một hệ thống lý luận khoa học, dựa trên cơ sở của chủ nghĩa duy vật lịch sử và quy luật phát triển khách quan của xã hội loài người. Những tác phẩm như “Chống Đuyrinh” và “Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ không tưởng đến khoa học” thể hiện rõ vai trò của ông trong việc luận chứng con đường đi lên chủ nghĩa xã hội - từ đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản đến việc thiết lập nhà nước xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng của Ph. Ăngghen không chỉ soi sáng lý luận về bản chất, mục tiêu và động lực của chủ nghĩa xã hội, mà còn là cơ sở khoa học cho các phong trào cách mạng trên thế giới trong việc xác định con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội phù hợp với điều kiện lịch sử - cụ thể của từng quốc gia.
Một trong những luận điểm trung tâm của Ph. Ăngghen đó là: chủ nghĩa xã hội không phải là sản phẩm của ý chí chủ quan, mà là kết quả tất yếu của sự phát triển biện chứng trong lòng xã hội tư bản. Ông khẳng định, khi lực lượng sản xuất phát triển đến trình độ nhất định, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trở thành xiềng xích cản trở sự phát triển đó, tất yếu dẫn tới sự diệt vong của chủ nghĩa tư bản và sự ra đời của một hình thái kinh tế - xã hội mới, đó chính là chủ nghĩa xã hội. Như Ph. Ăngghen viết trong “Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ không tưởng đến khoa học”, sự thay thế ấy là một “quá trình tự nhiên của lịch sử”, tuân theo quy luật khách quan chứ không do mong muốn chủ quan của bất kỳ cá nhân hay tập thể nào.
Về lực lượng cách mạng, theo Ph. Ăngghen, giai cấp vô sản là chủ thể lịch sử có sứ mệnh giải phóng toàn xã hội khỏi ách bóc lột tư bản chủ nghĩa. Ông và C. Mác đã chỉ ra rằng chỉ giai cấp công nhân - lực lượng gắn liền trực tiếp với nền sản xuất hiện đại - mới có khả năng và lợi ích thống nhất với việc xóa bỏ chế độ tư hữu tư bản và xây dựng xã hội mới dựa trên sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất. Trong tác phẩm “Nguyên lý của chủ nghĩa cộng sản”, Ph. Ăngghen khẳng định, cuộc cách mạng vô sản là điều kiện tất yếu để chuyển từ chủ nghĩa tư bản sang chủ nghĩa xã hội. Như vậy, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội bắt đầu từ cuộc cách mạng chính trị - xã hội do giai cấp công nhân lãnh đạo.
Về mục tiêu, theo Ph. Ăngghen, đích đến của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là xây dựng một xã hội không còn giai cấp, không còn áp bức bóc lột, nơi con người được phát triển toàn diện. Khi tư liệu sản xuất trở thành sở hữu chung, sản xuất mang tính xã hội hóa cao, thì sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người. Đây là tầm nhìn nhân văn sâu sắc, thể hiện bản chất giải phóng con người của chủ nghĩa xã hội khoa học.
Tư tưởng của Ph. Ăngghen về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc đối với cách mạng Việt Nam. Vận dụng tư tưởng của Người, Đảng Cộng sản Việt Nam đã kiên định lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa, đồng thời có sự sáng tạo trong cách thức thực hiện phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước. Sau năm 1975, Việt Nam bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội với nhiều khó khăn, thử thách. Đến năm 1986, Đảng ta bắt đầu đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước và khẳng định mô hình phát triển đó là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kết hợp giữa quy luật khách quan của kinh tế thị trường với mục tiêu công bằng, tiến bộ và phát triển con người. Đồng thời, Việt Nam xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; củng cố vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân và liên minh công - nông - trí thức trong sự nghiệp đổi mới. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, thể hiện lý tưởng nhân văn mà Ph. Ăngghen từng đề cao - giải phóng con người toàn diện. Thực tiễn hơn bốn thập niên qua đã chứng minh tính đúng đắn, sáng tạo và hiệu quả của việc vận dụng tư tưởng Ph. Ăngghen vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay.
Hiện nay, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của Việt Nam đã bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình, tư tưởng của Ph. Ăngghen tiếp tục soi sáng con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam. Đồng thời những đóng góp thực tiễn của Ph. Ăngghen - một chiến sĩ cách mạng của phong trào công nhân sẽ tiếp tục là nguồn cổ vũ nhân dân Việt Nam vững tin vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội với mục tiêu giải phóng con người hoàn toàn.
Ths. Đoàn Thị Quảng