(HCMA4) - Trong “Di chúc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn sau khi đất nước độc lập, thống nhất, Đảng, Nhà nước phải có chính sách thật tốt để đền đáp công ơn của những người đã hy sinh một phần xương máu của mình cho Tổ quốc. Sau gần sáu thập kỷ thực hiện Di chúc của Người và gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Đảng, Nhà nước đã thực thi công tácđền ơn, đáp nghĩa, chăm lo, quan tâm và tạo điều kiện tốt nhất đối với người có công với cách mạng. Truyền thống tốt đẹp đó đã và đang trở thành động lực quan trọng, tạo nền tảng tinh thần để đất nước vươn mình trong kỷ nguyên mới.
Đoàn TNCS HCM Học viện Chính trị khu vực IV phối hợp cùng Quận Đoàn Ninh Kiều, Đoàn Tổng Công ty Phát Điện 2, Đoàn Trường Đại học Cần Thơ, Đoàn Trường Đại học Tây Đô, Đoàn Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, Đoàn Trường Cao đẳng Cơ Điện và Nông Nghiệp Nam Bộ tổ chức thăm, tặng quà Mẹ Việt Nam Anh hùng trên địa bàn thành phố Cần Thơ, tháng 3/2025
1. Một truyền thống nhân văn tốt đẹp
Từ thuở dựng xây nền độc lập, Việt Nam luôn phải đối diện với âm mưu xâm lược của các thế lực ngoại bang. Gần một nghìn năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, gần một thế kỷ chống lại âm mưu, dã tâm xâm lược của thực dân, đế quốc, các thế hệ người dân Việt Nam đã không quản ngại gian khổ, hy sinh, sẵn sàng đứng lên bảo vệ và giữ vững nền độc lập, tự do.
Truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước kiên cường, anh dũng đó xuất phát từ lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần đại đoàn kết của người dân Việt Nam. Để có được giang sơn, cơ đồ và sự thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ như ngày nay, biết bao thế hệ người Việt Nam đã ngã xuống, hy sinh tuổi thanh xuân. Máu xương của các chiến sĩ cách mạng đã tô thắm màu cờ Tổ quốc, nuôi sống cho màu xanh hy vọng, hòa bình… Trên dải đất hình chữ S đâu đâu có nghĩa trang liệt sỹ, đâu đâu cũng tượng đài Tổ quốc ghi công - nơi ghi dấu bao chứng tích oai hùng về cuộc đấu tranh trường kỳ, gian khổ nhưng đầy vinh quang, anh dũng và tự hào của những người Việt Nam anh hùng.
Trong trường ca Mặt đường khát vọng, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã suy tưởng về truyền thống lịch sử và sự thiêng liêng của đất nước:
Em ơi em
Hãy nhìn rất xa
Vào bốn ngàn năm Đất Nước
Năm tháng nào cũng người người lớp lớp
Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta
…………
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước
Để có được giá trị của độc lập, tự do, hòa bình, hạnh phúc, làm nên cơ đồ, vị thế của đất nước như ngày nay, biết bao thế hệ người Việt Nam đã cống hiến, hy sinh thầm lặng, nhất là các anh hùng liệt sĩ, thương bệnh binh - những người đã hy sinh một phần xương máu, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.
Cảm kích trước sự hy sinh của những anh hùng, liệt sĩ, người có công với cách mạng, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành tình cảm và sự quan tâm đặc biệt. Khi hay tin con trai bác sĩ Vũ Đình Tụng hy sinh trong kháng chiến, Người đã viết thư hỏi thăm, động viên với những lời thống thiết: “Tôi được báo cáo rằng, con giai ngài đã oanh liệt hy sinh cho Tổ quốc. Ngài biết rằng tôi không có gia đình, cũng không có con cái. Nước Việt Nam là gia đình của tôi. Tất cả thanh niên Việt Nam là con cháu của tôi. Mất một thanh niên thì hình như tôi đứt một đoạn ruột. Những cháu và anh em thanh niên khác dũng cảm hy sinh để giữ gìn đất nước. Thế là họ đã làm rạng rỡ dân tộc, vẻ vang giống nòi. Họ chết cho Tổ quốc sống mãi; vật chất họ mất nhưng tinh thần họ vẫn luôn luôn sống với non sông Việt Nam... Đồng bào và Tổ quốc sẽ không bao giờ quên ơn họ”1.
Để tưởng nhớ, tri ân những cống hiến, hy sinh của các anh hùng, liệt sĩ, thương bệnh binh, ngày 27/7 hằng năm đã được Trung ương quyết định là Ngày Thương binh toàn quốc. Sau đó, vào năm 1955, tên gọi được thay đổi thành Ngày Thương binh liệt sĩ.
Hằng năm, vào dịp kỷ niệm ngày Thương binh liệt sĩ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều có thư hỏi thăm, động viên, chia sẻ những mất mát, hy sinh to lớn của những người có công với cách mạng. Người nói: “Thương binh, bệnh binh, gia đình quân nhân và gia đình liệt sĩ là những người có công với Tổ quốc, với nhân dân. Cho nên bổn phận chúng ta là phải biết ơn, phải thương yêu và giúp đỡ họ”2.
Tại lễ kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Đảng (3/2/1960), Người xúc động nói: “Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do. Nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn các liệt sĩ và chúng ta phải luôn luôn học tập tinh thần dũng cảm của các liệt sĩ để vượt tất cả mọi khó khăn, gian khổ, hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà các liệt sĩ đã chuyển lại cho chúng ta”3.
Trong bản Di chúc, Người căn dặn các cấp các ngành cần phải có chính sách và sự quan tâm đặc biệt với người có công với cách mạng, nhất là sau khi đất nước độc lập, thống nhất: “Đối với những người đã dũng cảm hy sinh một phần xương máu của mình (cán bộ, binh sĩ, dân quân, du kích, thanh niên xung phong...), Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần tự lực cánh sinh. Đối với các liệt sĩ, mỗi địa phương (thành phố, làng xã) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta. Đối với cha mẹ, vợ con (của thương binh và liệt sĩ) mà thiếu sức lao động và túng thiếu thì chính quyền địa phương (...) phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”4.
Có thể nói trong suốt chiều dài lịch sử, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây”, “Đền ơn đáp nghĩa” đã trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Truyền thống tốt đẹp đó tạo nền tảng, điểm tựa tinh thần để dân tộc vượt qua những trở ngại, khó khăn, làm nên chiến công rực rỡ, bảo vệ và giữ vững nền độc lập, tự do.
2. Những chính sách ưu việt đối với người có công
Phát huy truyền thống, đạo lý tốt đẹp của dân tộc, trong thời kỳ đổi mới, cùng với sự phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, những chính sách dành cho người có công luôn được Đảng, Nhà nước ưu tiên hàng đầu. Gần 40 năm đổi mới, nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với người có công không ngừng được bổ sung, hoàn thiện theo hướng dành những điều kiện tốt nhất để chăm sóc, phụng dưỡng và tri ân đối với những người có công với cách mạng, kháng chiến. Chỉ thị số 14-CT/TW, ngày 19/7/2017, của Ban Bí thư Về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng khẳng định: “Việc chăm lo, thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng là bổn phận, nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội”5. Đẩy mạnh hơn nữa cuộc vận động Toàn dân chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng; ủng hộ Quỹ Đền ơn đáp nghĩa để giúp các gia đình chính sách khắc phục khó khăn, cải thiện cuộc sống.
Nhận định về tình hình thực thi chính sách với người có công thời gian qua, Đại hội lần thứ XIII khẳng định: “Chế độ, chính sách đối với người có công được mở rộng về đối tượng thụ hưởng với mức trợ cấp được nâng lên hằng năm. Đến nay, cả nước đã xác nhận được trên 9,2 triệu người có công, trong đó số người có công đang hưởng chế độ ưu đãi hàng tháng gần 1,4 triệu người; trên 500 nghìn thân nhân người có công đang hưởng trợ cấp tiền tuất hằng tháng. Đặc biệt là tập trung giải quyết hồ sơ tồn đọng. Công tác phát triển nhà ở cho người dân được đặc biệt quan tâm, đẩy mạnh, nhất là cho người có công, các đối tượng chính sách và người có thu nhập thấp”6.
Cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Chính phủ, các Bộ ngành đã xây dựng, ban hành nhiều chỉ thị, nghị định, thông tư, quyết định nhằm điều chỉnh chế độ, chính sách kịp thời với người có công, đảm bảo mức sống, điều kiện sống của họ đạt mức trung bình khá trở lên trong địa bàn cư trú. Mới đây nhất, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 77/2024/NĐ-CP ngày 01/7/2024 sửa đổi,bổ sung một số điều của Nghị định số 75/2021/NĐ-CP ngày 19/7/2021 ngày 24/7/2021 của Chính phủ quy định mức hưởng trợ cấp, phụ cấp và các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng đã được sửa đổi bổ sung một số điều theo Nghị định số 55/2023/NĐ-CP ngày 21/7/2023 của Chính phủ. Theo đó, kể từ ngày 01/7/2024 mức chuẩn trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng là 2.789.000 đồng, các mức hưởng trợ cấp, phụ cấp ưu đãi đối với người có công với cách mạng và thân nhân được điều chỉnh tăng 35,7%.
Chỉ tính riêng trong năm 2024, Cục Người có công đã thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ công nhận và cấp Bằng Tổ quốc ghi công đối với 348 liệt sĩ; cấp lại 13.314 bằng Tổ quốc ghi công; trình Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội giám định lại thương tật đối với thương binh có vết thương đặc biệt tái phát đối với 36 trường hợp. Bên cạnh đó, Cục Người có công đã tham mưu cho Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Công an ra mắt ngân hàng gen ADN liệt sĩ chưa xác định được thông tin và thân nhân liệt sĩ. Tính đến 20/12/2024, ngân hàng gen đã tiếp nhận 2.083 mẫu hài cốt liệt sĩ để giám định ADN và 303 mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ để tiến hành để phân tích, giám định ADN.
Đối với công tác chăm lo đời sống cho người có công, với mức trợ cấp hàng tháng được tăng 35,7%, cơ bản đời sống của người có công và thân nhân đã được cải thiện đáng kể. Thông qua các nguồn lực xã hội hóa, cả nước đã vận động được trên 610 tỷ đồng để hỗ trợ xây mới gần 4.000 nhà tình nghĩa, sửa chữa gần 3.400 nhà tình nghĩa với tổng kinh phí trên 338 tỷ đồng; tặng trên 6.400 sổ tiết kiệm với kinh phí trên 15 tỷ đồng; đến thời điểm hiện nay, có 2.412 Bà mẹ Việt Nam anh hùng còn sống được các đơn vị nhận chăm sóc, phụng dưỡng suốt đời7.
Những chủ trương, chính sách kịp thời của Đảng, Nhà nước, sự quan tâm của toàn thể nhân dân đã giúp người có công và thân nhân có cuộc sống vật chất đủ đầy. Đồng thời, những lời thăm hỏi, động viên, sự quan tâm, chia sẻ của toàn xã hội cũng giúp họ vơi đi nỗi nhớ thương người thân đã hy sinh và những mất mát, đau thương trong chiến tranh để có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, vững tin vào tương lai và tiếp tục có nhiều đóng góp, cống hiến cho xã hội.
3. Tiếp tục thực thi tốt chính sách với người có công trong kỷ nguyên mới
Năm 2026 là năm tổ chức Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử, thời điểm đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, kỷ nguyên mới là “kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của thế giới, hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu. Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dâu giàu, nước mạnh, xã hội xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao”8. Những thành tựu mà Việt Nam đạt được trên tất cả các lĩnh vực sau gần 40 năm đổi mới là nền tảng, điều kiện quan trọng, tạo đà và bước đột phá để hiện thực hóa khát vọng phát triển quốc gia giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc. Khi đất nước càng phát triển, chúng ta lại càng có thêm nhiều điều kiện để quan tâm, chăm lo tốt hơn đối với người có công với cách mạng.
Vào dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn của dân tộc, nhất là dịp 27/7 hằng năm, những hoạt động, phong trào đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn, thắp nến tri ân, tặng nhà tình nghĩa, thăm hỏi, trao quà, động viên các gia đình chính sách, người có công với cách mạng lại được lan tỏa, nhân lên với những hành động, nghĩa cử cao đẹp của toàn xã hội, nhất là thanh thiếu niên, truyền đi những thông điệp nhân văn, giáo dục lòng yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng và lòng biết ơn với những cống hiến, hy sinh của các thế hệ người Việt Nam.
Trong bối cảnh thời đại mới, trước bước ngoặt chuyển mình vĩ đại của dân tộc, những người lính cụ Hồ từng vào sinh ra tử, được tôi luyện trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân và đế quốc cần trở thành hạt nhân nòng cốt trong các hoạt động, phong trào xã hội. Cuộc đời, sự nghiệp và những lời nói, hành động của họ có sức mạnh cổ vũ, động viên, tập hợp quần chúng trong lao động sản xuất, tổ chức đời sống xã hội, tạo sức mạnh khối đại đoàn kết, thực hiện thành công nhiệm vụ, trọng trách cao cả mà Đảng, Nhà nước, nhân dân tin tưởng giao phó.
Tiếp tục quan tâm, chăm lo và dành những điều kiện tốt nhất để người có công với cách mạng và thân nhân có cuộc sống đủ đầy, no ấm, hạnh phúc là nghĩa vụ, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và mỗi người dân Việt Nam. Tưởng nhớ, tri ân với những cống hiến, hy sinh của những thế hệ đi trước đã trở thành truyền thống, đạo lý tốt đẹp trong văn hóa Việt Nam. Đó là sợi dây gắn kết cội nguồn, gắn kết giữa các thế hệ, giúp thế hệ trẻ ngày nay tự hào về quá khứ, vững tin vào hiện tại, tương lai, tiếp tục xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.
-----
1, 2 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.5, tr.49, 204.
3 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.12, tr.401.
4 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.616.
5 Đảng Cộng sản Việt Nam: Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 19-7-2017 của Ban Bí thư “Về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng”, Hà Nội, 2017, tr.2.
6 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.II, tr.43 - 44.
7 Cục Người có công tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024, Cổng thông tin điện tử Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, ngày 06/01/2025.
8 Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi chuyên đề “Kỷ nguyên phát triển mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”, Báo điện tử Chính phủ, ngày 25/11/2024.